به گزارش ایرنا، حاجی رضوان عنوان محلی شاهزاده حسین(ع) از نوادگان امام موسی كاظم (ع) است كه دارای كرامات بسیاری است و افراد زیادی را از شهرهای دور و نزدیك مخصوصا اراك، تهران، قم، كمیجان، همدان و روستاهای اطراف به سمت خود می كشاند.(عکس از امیرشاه محمدی)(ادامه خبر)
آرامگاه خاندان دارابی (۲) مربوط به دوره قاجاریه است و در
شهرستان کمیجان، بخش مرکزی، دهستان اسفندان، روستای وفس، محله میان داران واقع شده
و این اثر در تاریخ ۱۳۸۷/۱۲/۱۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۰۴۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران
به ثبت رسیده است.
منبع: پروندههای آثار ثبتشدۀ ایران در فهرست آثار ملی
مطلب مرتبط: ثبت ملی "آرامگاه خانوادگی خاندان دارابی"
دو
منطقه ییلاقی آبرنگ(به وفسی اُورین) و آبدر(به وفسی اُودر) در غرب وفس قرار دارند.
این دو منطقه که توسط یک رشته کوه بلندِ 7 کیلومتری به نام "دِزلی" از وفس جدا شده
اند، همانند وفس و البته در ارتفاعی بالاتر در میان دره ها ایجاد شده اند. متوسط فاصله این مناطق از وفس، 2 کیلومتر است و هرکدام یک رشته قنات، چندین چشمه
و باغات وسیعی دارند.
منطقه ییلاقی وفس از زمانهای قدیم، محل سکونت دائمی بعضی از وفسیها بوده است اما از حدود 30 سال پیش، جمعیت آنها کاهش یافته و در حال حاضر هیچکس در خانه های این مناطق به طور دائمی زندگی نمی کند.
گویا این داستان دزدی
های مکرر از امامزاده شاهزاده حسین تمامی ندارد.
طی اردیبهشت و اوایل خردادماه سال جاری با همکاری ادارات دولتی استان و شهرستان و هیئت امناء امامزاده شاهزاده حسین(ع)، جاده خاکی این امامزاده بعد از حدود 10 سال، دوباره بازسازی شد. چندین دستگاه ماشین آلات سنگین راهسازی طی حدود 6 هفته با نظارت مستمر هیئت امناء امامزاده خصوصا جناب آقای اله رضا باباجانی و با صرف کمترین هزینه ممکن، نسبت به بهسازی جاده امامزاده به منظور تردد وسایل نقلیه سبک و سنگین اقدام نمودند.
همچنین به دعوت هیئت امناء امامزاده، مسئولین استان مرکزی از جمله مدیرکل اوقاف استان و نماینده مجلس شهرستان کمیجان و بخشدار منطقه مرکزی از امامزاده دیدن نمودند.
از راست به چپ: بخشدار منطقه مرکزی، مسئول راه شهرستان و آقای اله رضا باباجانی(تصاویر از گالری امیر)
در ضمیمه استان مرکزی روزنامه همشهری مورخه پنجشنبه 9 اردیبهشت 1389 (صفحه 3) مطلبی با عنوان "شاهزاده حسین(ع)(حاج رضوان) وفس" که توسط آقای باباجانی تهیه و ارسال شده، به چاپ رسیده است. توجه شما را به آن مطلب و تصویری از روزنامه جلب می نمایم:
این امامزاده در 110 کیلومتری شهرستان اراک و 12 کیلومتری کمیجان و 6 کیلومتری وفس، برفراز گردنه وفس در ارتفاع 2650 متری از سطح دریا قرار گرفته، به طوری که مشرف به تمام منطقه می باشد.
شاهزاده حسین(ع) از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد و دارای معجزات و کرامات بسیاری است و افراد زیادی را از شهرهای دور و نزدیک مخصوصا اراک، تهران، قم، کمیجان، همدان و روستاهای اطراف به سمت خود می کشاند. هر ساله در ایام عزاداری، این امامزاده میزبان زائران و عزاداران اهل بیت می باشد.
از نظر امکانات رفاهی دارای برق سراسری، چندین اتاق و حسینیه برای اسکان زائران می باشد. در حال حاضر مشکلاتی در مورد امامزاده وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1) نداشتن آب لوله کشی که در حال حاضر از روستای وفس به وسیله تانکر آب به آنجا برده می شود.
2) مشکل جاده که نیاز به مرمت و بازسازی دارد که در حال حاضر از طرف اداره کل اوقاف و امور خیریه استان مرکزی و اداره کل راه و ترابری استان مرکزی و اداره راه شهرستان کمیجان و هیئت امناء امامزاده حاج رضوان، مشغول فعالیت راهسازی هستند. لذا از مسئولان محترم استان مرکزی و شهرستان کمیجان و دوستداران اهل بیت تقاضا داریم در راستای حل این مشکلات اقدام نمایند.
یادداشت: اگر بخواهیم لیستی از افراد فعال و پیگیر امور اجرائی وفس را تهیه نمائیم بدون شک نام آقای اله رضا باباجانی نیز در سطرهای اول این لیست جای خواهد گرفت. آقای باباجانی که بازنشسته آموزش و پرورش هستند سالهاست که بدون هیچگونه چشمداشتی برای رشد و توسعه وفس تلاش می کنند و به حق تلاش های ایشان در موارد بسیاری به ثمر نشسته است.
مطالب مرتبط:
یادواره شهدای وفس
برگزاری پنجمین یادواره شهدای وفس در شهریور ماه
فعالیتهای ستاد شهدای وفس برای برگزاری پنجمین یادواره
عناوین برنامههای برگزاری پنجمین یادواره شهدای وفس
پنجمین یادواره شهدای وفس به روایت تصویر
خبر برگزاری یادواره شهدای وفس در خبرگزاریها
گفتم: چقدر احساس تنهایی میكنم …
گفتی: فانی قریب
.:: من كه نزدیكم (بقره/۱۸۶) ::.
گفتم: تو همیشه نزدیكی؛ من دورم… كاش میشد بهت نزدیك شم …
گفتی: و اذكر ربك فی نفسك تضرعا و خیفة و دون الجهر من القول بالغدو و الأصال
.:: هر صبح و عصر، پروردگارت رو پیش خودت، با خوف و تضرع، و با صدای آهسته یاد كن (اعراف/۲۰۵) ::.
گفتم: این هم توفیق میخواهد!
گفتی: ألا تحبون ان یغفرالله لكم
.:: دوست ندارید خدا ببخشدتون؟! (نور/۲۲) ::.
گفتم: معلومه كه دوست دارم منو ببخشی …
گفتی: و استغفروا ربكم ثم توبوا الیه
.:: پس از خدا بخواید ببخشدتون و بعد توبه كنید (هود/۹۰) ::.
گفتم: با این همه گناه، برای كدوم گناهم توبه كنم؟
گفتی: ان الله یغفر الذنوب جمیعا
.:: خدا همهی گناهها رو میبخشه (زمر/۵۳) ::.
گفتم: یعنی بازم بیام؟ بازم منو میبخشی؟
گفتی: و من یغفر الذنوب الا الله
.:: به جز خدا كیه كه گناهان رو ببخشه؟ (آل عمران/۱۳۵) ::.
گفتم: در مقابل این كلامت كم میارم! آتیشم میزنه؛ ذوبم میكنه؛ عاشق میشم! … توبه میكنم
گفتی: ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین
.:: خدا هم توبهكنندهها و هم اونایی كه پاك هستند رو دوست داره (بقره/۲۲۲) ::.
ناخواسته گفتم: الهی و ربی من لی غیرك
گفتی: الیس الله بكاف عبده
.:: خدا برای بندهاش كافی نیست؟ (زمر/۳۶) ::.
گفتم: در برابر این همه مهربونیت چیكار میتونم بكنم؟
گفتی:یا ایها الذین آمنوا اذكروا الله ذكرا كثیرا و سبحوه بكرة و اصیلا هو الذی یصلی علیكم و ملائكته لیخرجكم من الظلمت الی النور و كان بالمؤمنین رحیما
.:: ای مؤمنین! خدا رو زیاد یاد كنید و صبح و شب تسبیحش كنید. او كسی هست كه خودش و فرشتههاش بر شما درود و رحمت میفرستن تا شما رو از تاریكیها به سوی روشنایی بیرون بیارن . خدا نسبت به مؤمنین مهربونه (احزاب/۴۱-۴۳) ::.
منبع: وبلاگ عکسام
مرثیهای به سال 1374 توسط یکی از شعرای ناشناس (احتمالا مرحوم ابراهیم صادقی- از دبیران بازنشته آن دیار) سروده شده است كه از این قرار است:
اینجا كه نهان گوهر فضل و ادب است فرزانهی با كمال، رضوان لقب است
شهزاده حســین و دودمانش ز حسین بر كوثر و نور و هل اَتی منتسب است
این دامنه را ســزد كه فـــــخرینه كند از آنــــكه برای دفن او منتخب است
از كوثــــر و سلسبیل و از مــــاء معین این نــهر زلال و باصفا منشعب است
روز است شــب محب ایـــــــــشان اما بر مبغض او تمام ایـــــــام شب است
هركس كه نه در دلش بود تولای علی والله كه جهد او هــــمه بیسبب است
در «وفس» و این بلنــــــد وادی عشق افراشته پرچــمی ز عشق و ادب است
با بند بـــــــنیفاطــــــــمه ابواب خدا زین در همه حاجات، روا در طلب است
برای رسیدن به امامزاده، باید از شهرستان كمیجان جاده كوهستانی وفس را در پیش گرفت كه ابتدا به روستای كوچكی در دامنه كوه (در فاصله 6 كیلومتری) به نام «تكیه» میرسیم و پس از آن گردنه پر پیجوخم وفس كه جاده چالوس را در ذهن انسان تداعی میكند.
روستای وفس در فاصله تقریباً 15 كیلومتری از شهرستان كمیجان واقع شده است كه از قدمت تاریخی زیادی برخوردار است چه بسا از قدیم مركز بخش بزچلو بوده [این مطلب اشتباه است به یادداشت 1، قسمت الف مراجعه کنید] و اكثر مردمان روستاهای بزچلو با این روستا در ارتباط تجاری و درمانی و … بودهاند و قبل از شهرستان شدن كمیجان، تمام ادارات و مدارس و نهادهای این شهرستان به نام وفس معروف بوده است.
زبان مردمان این دیار «تات» بوده كه احتمالاً برگرفته از قوم تاتار بوده [این مطلب اشتباه است به یادداشت 1، قسمت ب مراجعه کنید] و به زبانهای تركی و فارسی نیز مسلط هستند. مردمانی درشت اندام، با صورتهای گندمی زود به پیری نشسته از زحمت روزگار، خونگرم و مهربان.
شغل مردم این روستا عمدتاً باغداری، كشاورزی و گیوهدوزی است كه این مورد اخیر به لحاظ ویژگیهای خاص آن از شهرت بسیار بالایی برخوردار است به همین جهت پایپوش بیشتر مردم این روستا (حدود 90%) را تشكیل میدهد. قالیبافی و جاجیم بافی نیز سرگرمی بانوان این دیار است كه به علت كم توجهیهای اقتصادی كماكان رو به افول است.
علامه دهخدا از وفس به نام «منطقه ای كوهستانی و سردسیر نام میبرد كه در شمال كمیجان قرار دارد و جمعیت آن بالغ بر 4214 تن میباشد شغل بیشتر مردم آن كشاورزی، باغبانی و گیوهچینی است».
كوه قلنجه
كوه قلنجه با ارتفاع 2880 متر بلندترین قله منطقه، ادامه سلسله جبال زاگرس میباشد،[به یادداشت 1، قسمت ج مراجعه شود] از سنگهای عمدتاً آهكی تشكیل شده كه از آبهای دوره چهارم زمینشناسی بیرون آمدهاند (فسیلهایی كه حتی در قله این كوه یافت میشوند دال بر این قضیه هستند). به علت آهكی بودن این كوه، غارها و مغارهایی از ایام قدیم ایجاد شده كه افسانههایی عجیب و شگفتانگیز از زبان مردمان بومی در رابطه با آنها میتوان شنید (غار معروف قلعهجوق كه مربوط به دوره ساسانی میباشد در ادامه این كوهها در نزدیك روستای چهرهقان قرار دارد). در دامنه این كوه چشمهسارهایی روان است كه به واسطه ویژگی آب هر كدام نامهایی از قبیل «آق سو»، «آقگل»، «قارا گل»، «ویستان» و … دارند كه نامهایی محلی (تركی) بوده و در فصول مناسب چشماندازهایی بسیار دیدنی و چشم نواز دارند.
موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی
بر قله كوه قلنجه، گنبدی سبز استوار است كه دل عاشقانش را همواره به خود معطوف داشته و زائران گاه با پای پیاده و گاه با اندك وسیلهای كه در اختیار دارند مسیر كوهستانی صعبالعبور را پیموده و به «عشق حرم»، آن مسیر پر خطر را «سهل میانگارند».
امامزاده با ارتفاع گنبد 25/6 متری بر صفه صخرهای و كاملاً در حاشیه این كوه ساخته شده است. مصالح این امامزاده عمدتاً از گچ و ساروج و سیمان میباشد كه با توجه به نحوه ساخت، گواه گچبریهای داخل و همچنین تاریخهایی كه در گوشه و كنار دیواره داخلی گنبد درج شده مربوط به دوره قاجار میباشد.
با اندك توجهای كه به دو امامزاده دیگری كه در منطقه وفس قرار دارد (امامزاده درویشان و امامزاده امیر عبدالله) میتوان فهمید كه هر سه اینها در یك موقعیت جغرافیایی (دره، دامنه و قله كوه) چنان قرار گرفتهاند كه به غیر از راهها و جادههایی كه امروزه برای سهولت تردد به آن مناطق كشیده شدهاند، كاملاً مهجور و دست نیافتنی باشند. آنهم به نظر میرسد كه صاحبان این بارگاههای متبركه در ایام حیات، احتمالاً تحت تعقیب بوده و یا به لحاظ آزار و اذیتهایی كه از مردم یا حكومت وقت میدیدهاند به این مناطق عزیمت كرده و در آنجا مدفون شدهاند.
به هر حال به خاطر كاوشهای باستانشاسی بسیار كمی كه در این مناطق صورت گرفته، تاریخ دقیقی از نحوه پیدایش آنها وجود ندارد.
ویژگیهای معماری
بنای امامزاده چهارگوش به ارتفاع دیوارهای 5 متری و گنبدی به ارتفاع 5/1 متر، به طول و عرض 5 در 25/5 متر میباشد كه در دو طبقه بنا شده است.
طبقه پایین این بنا از دو زائرسرا به ابعاد 25/2 در 5 متر تشكیل شده است كه در ارتفاع 5/1 متری با طاق سبزی پوشش داده شدهاند و هم اكنون به عنوان اطاق سرایداری و انبار لوازم اضافی امامزاده مورد استفاده قرار می گیرند.
مقبره اصلی احتمالاً بین دو دیوار زائرسرای طبقه پایین میباشد كه اخیراً چندین بار توسط افراد ناشناس بصورت مخفیانه كندهكاری شده كه آثار آن به وضوح قابل رؤیت است.
ضریح امامزاده بصورت مكعب از جنس آلومینیوم مشبك به رنگ طلائی به ابعاد 2در 2 متر ساخته شده كه در طبقه دوم در اطاقی به ابعاد تقریبی 5 در 5 متر واقع شده كه متاسفانه آن نیز مورد دستبرد قرار گرفته است.
پشت بام امامزاده (گنبد) از طریق راهپله ای تنگ و باریك و بصورت مارپیچ با طبقه دوم امامزاده در ارتباط است كه به علت خطرات ناشی از تردد زائران مسدود است.
اخیراً افراد خیراندیش با استفاده از كمكهای مادی خود و نذورات امامزاده تعداد 12 زائرسرا به ابعاد 3 در 4 متر در كنار امامزاده ساختهاند كه سرویس دستشویی، قربانگاه، میدان وسط محوطه و وضوخانه نیز از جمله آنها است.
آخرین گچكاری داخلی گنبد به سال 1310 هجری قمری اتفاق افتاده است.
تزئینات
برخلاف سایر امامزاده ها، امامزاده شاهزاده حسین (ع) از تزئینات بسیار اندكی برخوردار است. تنها چند نمونه آثار گچبری به شكل قاب و آیینه و فرشته در دیوارههای داخلی گنبد چهرهنمایی میكند. همچنین كتیبهای از سوره مباركه قدر بر روی چوبی به طول 180 و عرض 5 سانتیمتر كنده شده كه در قسمت انباری نگهداری میشود، قسمت مربوط به تاریخ كندهكاری آن از بین رفته ولی احتمالاً مربوط به همان دورانِ گچبری میباشد. به غیر از تزئینات جزئی كه زائران امامزاده به عنوان ادای نذورات به بارگاه هدیه میكنند و چند اثر گچبری كه ذكر شد، متاسفانه تزئینات دارای ارزش تاریخی با احتمال وجود آنها همچون دیوار و ضریح امامزاده به غارت رفته است.
یادداشت: تحقیق مختصر و مفید فوق را آقای «محسن جاویدان(شمشیری)» در وبلاگ خود منتشر کردهاند. این تحقیق در عین بدیع و نو بودن دارای اشکالاتی به شرح زیر است:
1) دارای چندین مطلب نادرست است از جمله:
الف) بخش بزچلو هیچوقت وجود نداشته است چرا که در سال 1316 که اولین تقسیمات جغرافیایی نوین ایران انجام شد، منطقهی شمالغربی استان مرکزی به نام بخش وفس که شامل سه دهستان وفس، بزچلو و شراء بود، نامگذاری شد. دهستان بزچلو تا سال 1365 شمسی، پابرجا بود و در این سال به دو دهستان خنجین و اسفندان تقسیم گردید و به این وسیله نام بزچلو برای همیشه از این منطقه حذف گردید.
ب) زبان مردم وفس را تاتی دانسته (که درست است) و با سهلانگاری و شاید به خاطر تشابه اسمی(!) آن را به قوم تاتار که قومی مغولی است منتسب کرده است(!). همانطور که بارها در این وبلاگ توضیح داده شده، به نظر اکثر محققان تاریخ و زبانشناس، لفظ تات اصطلاحی است که از جانب ترکان به مردم وفس و مردم سرزمینهای عمدتاً شمالغربی ایران نسبت داده شده است. مردم این مناطق در اصل بازماندگان قوم ماد هستند و هم اکنون جزایر پراکندهای همچون وفس، تاکستان(در قزوین)، کلور (در خلخال) و ... در شمالغربی تا مرکز ایران وجود دارند که هنوز زبان اصیل خود یعنی زبان مادی (یا تاتی) را حفظ کردهاند.
ج) ارتفاعات وفس را میتوان امتداد کوه راسوند در جنوب اراک و در نهایت منشعب از کوه الوند در استان همدان دانست که با عبور از روستای وفس، در سمت شمالشرق به کوههای ساوه پیوند میخورد. بلندترین قلهی این کوهها با نام کوه سفید، 2703 متر ارتفاع دارد که در جنوب وفس قرار دارد. نویسندگان کتاب «وفس در گذر زمان»، محل امامزاده شاهزاده حسین(ع) را بر روی کوه «اَینَبار» (یا باختر) دانستهاند که بعضی مواقع از آن به کوه حاجرضوان تعبیر میشود. ارتفاع این کوه در نقشه یک صدهزارم وفس، حدود 2631 متر گزارش شده است.
2) بعضی مطالب همانند تاریخ آخرین گچبریها که در مقاله 1310 قمری ذکر شده، مستند نمیباشد.
3) منابع مورد استفاده در تهیه این مقاله ذکر نشده است.
مطالب مرتبط:
رویت «هلال ابتدای ماه رمضان» از کنار «امامزاده حاج رضوان وفس»
رویت هلال شامگاهی شوال 1427، از کنار امامزاده حاج رضوان وفس
روز 28 صفر، روز امامزاده شاهزاده حسین(ع)
جلسه درس اخلاق در جوار مرقد امامزاده حسين (ع) وفس
یا شاهزاده حسین (سه تصویر برفی)
حاجی رضوان
وی تشكیل هیئت امنا برای بقاع متبركه و مساجد را از دیگر برنامههای این اداره در سال جاری عنوان و تصریح كرد: از 143 مسجد موجود در این شهرستان هفت مسجد و از 15 امامزاده موجود نیز دو امامزاده بهصورت هیئت امنای اداره میشوند كه تشكیل هیئت امنای تمام مساجد و بقاع متبركه از دیگر برنامههای اولویتدار این اداره در سال جاری است.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان كمیجان آغاز عملیات اجرایی در تمام امامزادگان را از دیگر برنامههای این اداره برشمرد و اظهار داشت: هماكنون اجرای عملیات عمرانی در شاهزاده ذوالفقار (ع) خنجین، عبدالله (ع) ونك، یحیی (ع) میلاجرد و حاج رضوان وفس در دست اجرا است و عملیات اجرایی سایر امامزادگان نیز بهزودی آغاز میشود.
مشهدی فراهانی گفت: اقدامات عمرانی در بقاع متبركه شامل ساخت سرویسهای بهداشتی، ساخت حسینه، پاركینگ، پارك كودك، زائرسرا، انباری، منزل خدام، دفتر هیئت امنا، پایگاه مقاومت، كتابخانه، نوارخانه، شبستان، محوطهسازی، گنبد و گلدسته است.
وی اضافه كرد: جذب خدام افتخاری برای بقاع متبركه و برگزاری كارگاههای آموزشی ویژه خادمان، هیئتهای امنا و سایر دستاندكاران بقاع متبركه و مساجد نیز از دیگر برنامههای اداره اوقاف و امور خیریه كمیجان در بخش بقاع متبركه است.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان كمیجان درباره اقدامات این اداره در بخش امور اوقافی اظهار داشت: تنظیم سند اجاره برای تمام متصرفان اراضی موقوفه یكی از اقدامات این اداره در بخش امور اوقافی است كه با توجه به وجود یك هزار و 500 مستاجر در اراضی موقوفه انجام میشود.
مشهدیفراهانی ادامه داد: تجدید اسناد اجاره رقبات موقوفه شهری و روستایی، اجرای نیات واقفان خیراندیش در كمك به ایتام، مستمندان، زوار عتبات عالیات و مشهد مقدس، در راه ماندگان، تعمیر مسجد، كمك به طلاب علوم دینی، تعمیر و تجهیز مراكز درمانی و بیمارستانها، كمك به بیماران، اطعام روضهخوانی حضرت سیدالشهدا، احیای موقوفات فاقد درآمد و یا مخروبه اعم از باغات وقفی، حمامها، قطعههای مزروعی و باغچهها، استفاده بهینه از موقوفات و افزایش درآمد آنها، اخذ اسند مالكیت موقوفات و مساجد، شناسایی موقوفات مجهولالهویه، برگزاری همایش تجلیل از واقفان، متولیان و خیران، وصول مطالبات از اشخاص حقیقی و حقوقی و تعیین تكلیف متصرفان اراضی موقوفه بهویژه دستگاههای دولتی در شهر و روستاهای سطح شهرستان از دیگر برنامههای اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان كمیجان در بخش امور وقفی است.
وی همچنین با اشاره به گستردگی فعالیتهای فرهنگی اداره اوقاف و امور خیریه كمیجان گفت: این اداره مصمم است با در اولویت قرار دادن برگزاری كلاسهای قرآن كریم ویژه نوجوانان و جوانان، برگزاری مسابقات قرآن كریم سطوح مختلف، برپایی مجالس روضهخوانی و سوگواری در مساجد و بقاع متبركه و ... گام موثری در راستای تقویت بعد فرهنگی جامعه بردارد.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه كمیجان خاطرنشان كرد: حمایت از برنامههای فرهنگی و قرآنی سایر دستگاهها، حمایت از محققان، نویسندگان و پژوهشگرانی كه در حوزه وقف و بقاع متبركه اقدام به تهیه كتاب و یا مقاله كنند، حمایت مالی از دانشكده علوم قرآنی و جامعهالقرآنكریم، ساماندهی و حمایت از امور مدرسان، طلاب و مبلغان مدارس علوم دینی از دیگر برنامههای سال جاری حوزه امور فرهنگی اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان كمیجان است.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کل کشور در برنامه مطالعاتی مشخصی، «مناطق مستعد توسعه اكوتوریسم و طبیعت گردی كشور» را تعیین و تشریح نموده است. لیست اسامی و مشخصات کلی این مناطق در پرتال این سازمان به این آدرس آمده است. از جمله این مناطق که در زیرگروه استان مرکزی به توضیح آن پرداخته شده، «منطقه وفس» می باشد. توضیحات پیرامون وفس به شرح زیر است:
نام منطقه: منطقه وفس
مشخصات کلی منطقه انتخاب شده: در فاصله 15 كیلومتری كمیجان و 120 كیلومتری اراك و با مشخصات اقلیمی معتدل كوهستانی
شاخص طبیعی منحصر بفرد: درختان جنگلی بطول 16 كیلومتر/ بقایای دریاچه ساوه/ انبوهی از فسیل های جانواران دریایی
جاذبه های گردشگری پیرامون منطقه: غار قلعه جوق متعلق به دوره ساسانی/ غار وفس/ امامزاده شاهزاده حسین وفس(صفوی) / مناظر زیبا و دیدنی و روستاهای دیدنی از اراك تا وفس
فصول مناسب بازدید از منطقه: تمام فصول
امکانات و خدمات منطقه برای گردشگران: روستاهای منطقه آماده پذیرایی و خدمات رسانی برای گردشگران می باشند
شاخص های اجتماعی و اقتصادی منطقه: پرورش دام
سوابق مطالعاتی و عملیاتی: -
یکی از ویژگیها و زیباییهای وفس، برج و باروهایی است که در چند نقطه پراکندهاند. بیشتر این برج و باروها، بازمانده قلعه قدیمی وفس هستند. قلعه وفس که دورتادور خانهها را در برگرفته بود، دارای 12 برج و 4 درب اصلی بوده است. این قلعه احتمالا تا یک قرن قبل پابرجا بوده و پس از آن به تدریج تخریب شده و در حال حاضر فقط چند برج و تعدادی اسم از آن باقی مانده است.
به جز برجهای بازمانده قلعه قدیمی وفس، برج تاریخی دیگری نیز در وفس وجود دارد که در حقیقت زیباترین و مهمترین برجهای وفس است. این اثر تاریخی در محلهی «مانْداران» که سابقاً محلهی خاننشین وفس بود، قرار دارد و در منطقه با نام «برج حاج محمدخان» معروف و مشهور است. دکتر حاج محمدخان دارابی، پزشک حاذق وفس، آخرین صاحب این بنا در دوره خان و رعیتی بوده است و خانهی او که بدون شک زیباترین خانهی وفس میباشد(از حیث طراحی داخلی) در کنار این برج قرار گرفته است. برج در سمت شرق خانه و چسبیده به آن قرار دارد. بنابر مطالب ذکر شده در جلد دوم فرهنگ جغرافیایی ایران، برج حاج محمدخان در دوره نادرشاه افشار ساخته شده و حدوداً 300 سال قدمت دارد.
قسمتهای داخلی برج
این برج در پنج طبقه ساخته شده است. طبقه چهارم آن با گچبری زیبا و آینهكاریهای بسیار دیدنی كه آثار هنرمندان دوره قاجار را نشان میدهد، تزیین شده است. طبقه پنجم که در حکم بام این برج میباشد، حفاظی برای طبقه چهارم است تا در مقابل حوادث طبیعی بیشتر مقاوم باشد.
این برج كه قسمتی از سقف آن در سالهای اخیر ریخته است و نیاز به بازسازی دارد از چهار سو برای تماشا و حفاظت از برج نورگیر و كمینگاه دارد؛ درب آن آفتابرو و اُرسی هنرمندانهای از چوب گردو دارد كه دارای ارزش زیادی است.
آب انبار یا سرد خانه ای در طبقه زیرین برج با آب طبیعی دارد كه از زیر ساختمان سرچشمه می گیرد و به استخر میریزد و پس از اینكه از لبه استخر لبریز میشود به كانالی هدایت میگردد و به آبراههای رودخانه میریزد.
این برج به همراه خانه فوقالذکر، در حال حاضر در اختیار آقای محمود دارابی، یکی از فرزندان دکتر حاج محمدخان قرار دارد. آقای دارابی در چند سال اخیر تعمیراتی کلی را در ساختمان برج و خانه انجام دادهاند، اما تعمیرات جزئی و هنرمندانه گچبری، آینهکاری و درب و پنجرههای چوبی نیاز به متخصصان هر کدام از این هنرها دارد که به دلیل هزینه بالای آن، تا به حال این نوع تعمیرات صورت نگرفته است.
همانطور که قبلا در پستهای مختلف این وبلاگ نوشتم، سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی به منظور تاسیس خانهی مردم شناسی وفس و انجام تعمیرات و حفاظت و نگهداری بنا و همچنین ثبت برج و خانهی کنار آن جزو آثار تاریخی استان، تا کنون چندین مرتبه پیشنهاد خرید خانه و برج را به آقای دارابی ارائه کردهاند که متاسفانه به دلایل نامشخص، مورد موافقت ایشان قرار نگرفته است.
در زیر تصاویری از نمای بیرونی برج را مشاهده مینمایید. البته این تصاویر فقط طبقات سوم، چهارم و پنجم را نشان میدهد و دو طبقه زیرین به دلیل احاطه شدن توسط ساختمان خانه، قابل مشاهده نمیباشد. همچنین در ادامه تصاویری نیز از گچبری و آینهکاریهای طبقه چهارم نمایش داده میشود.
ادامه مطالب و تصاویریکی از زیباترین و قدیمیترین مساجد وفس، مسجد جامع خیبر است که در محلهی زیبای «خیبر» قرار دارد.
در دیواره شرقی این مسجد، سنگی به نام « زردَکَوَر» (یعنی سنگ زرد) وجود دارد که کرامات زیادی از آن نقل شده و از قدیم مورد تکریم و احترام بوده است؛ مردم وفس اعتقاد فراوانی به این مسجد دارند و نذورات زیادی در طی سال، به آن تقدیم میکنند. از دیگر ویژگیهای این مسجد، وجود طاق رومیهای بسیار زیبا و قدیمی میباشد که شکوه خاصی به آن بخشیده است.
در فرصتهای آتی و با انجام تحقیقات میدانی بیشتر، مطالب بیشتری پیرامون این مسجد ارزشمند بیان خواهم کرد.
یکی دیگر از عجایب و جذابیت های روستای وفس، وجود راهرو ها و تونل های زیرزمینی بسیار عریض در زیر ساختمان های مسکونی( و یا شاید در سایر نقاط) آن است. این تونل ها که تعدادی از ورودی های آنها در بعضی خانه ها شناسایی شده اند، یا به آب می رسند و یا در نقطه ای کور گم می شوند.
متاسفانه تاکنون هیچ تحقیقی در مورد این تونل ها نه توسط افراد محلی و نه توسط کارشناسان میراث فرهنگی و ... انجام نشده است. خود من هم، یکی دو مرتبه برای تهیه تصاویر به یکی دو خانه ای که ورودی های تونل در آنها نیز، قرار دارد مراجعه کردم ولی یا صاحبان آن خانه ها در آن زمان در وفس حضور نداشتند و یا مشکلات دیگری پیش آمد و لذا تا به حال نتوانسته ام این تونل ها را از نزدیک مشاهده کنم.
آقای حاجیلو در پایان نامه کارشناسی خود، تحت عنوان منو گرافی روستای وفس، دو فرض را در مورد این تونل ها مطرح می کند:
الف) به علت بارش سنگین برف در زمستان ها، رفت و آمد از کوچه ها در گذشته غیر ممکن می شد و ارتباط روستا چندین ماه با جهان اطراف قطع می شده و مردم از این طریق با یکدیگر ارتباط برقرار می کردند.
ب) به علت مسائل امنیتی می باشد زیرا این راهروها بسیار تنگ و تاریک بوده و امکان استفاده و شناسائی آن توسط افراد غریب و بیگانه و مهاجمان احتمالی غیر ممکن است.
ایشان در ادامه ذکر می کند که فرض دوم، به دلایل زیادی به واقعیت نزدیکتر است و چند مورد امنیتی را که در زمان های گذشته در احداث خانه ها مد نظر قرار می گرفته، بیان نموده است. یکی از این موارد در زیر ذکر می شود:
« گذاشتن پنجره های بزرگ به طرف کوچه یا حیاط از حدود نیم قرن پیش رایج شده و قبل از آن، پنجره ها بسیار کوچک و یا اصلاً وجود نداشته اند و چراغ خانه ها از تپه ی مجاور به ندرت دیده می شد در حالیکه امروزه به راحتی نور چراغ ها از چند کیلومتری دیده می شود».
آقای حسینعلی باریک لو که از نزدیک این تونل ها را مشاهده کرده است در پایان نامه دانشجویی خود می نویسد:
« از وجود کانال های زیرزمینی که چندین کیلومتر در زیرزمین کشیده شده اند و اغلب نقاط مسکونی را به چشمه های آب آشامیدنی وصل می کنند، چنین بر می آید که هنگام نا امنی مردم از طریق این کانال ها پایه حیات خود را محکم تر می کردند و رفت و آمد می نمودند».
در کتاب وفس در گذر زمان و در بحث پیرامون «تاریخچه وفس» آمده است:
« دلیل دیگر ما بر قدمت وفس، ساختار فیزیکی روستا و کانال ها، نقب ها و راهرو های زیرزمینی آن است که گاهی کیلومتر ها در زیرزمین در اتصال و ارتباط است و در نقطه ای کور گم می شود. وجود این کانال ها، حکایت از پدیده های ژرف و شگرف دارد که وفس روزگار ناگوار و حوادث بیشماری را پشت سر گذاشته است؛ شاید مدت ها مجبور شده اند در زیرزمین مخفی شوند و یا پناهگاهی برای خود اختیار کنند».
همانطور که گفتم، متاسفانه تا کنون تحقیقاتی پیرامون این تونل های شگفت انگیز زیرزمینی انجام نشده است و فقط یکی از همشهریان وفسی می گفت که تعدادی از دانشجویان رشته جغرافیای طبیعی در پایان نامه های خود(که مرتبط با استان مرکزی بود) و در قسمت جغرافیای آب ها، مطالبی در رابطه با این تونل ها درج کرده اند که از این مطالب و منابع اطلاعاتی آنها، خبری ندارم.
خوشبختانه در هفته های اخیر، دو نفر از همشهریان وفسی به بنده اعلام کردند که قصد دارند در آینده نزدیک به تحقیق پیرامون این تونل ها بپردازند که امیدوارم هر چه زودتر شروع کنند و بتوانند به نتایج مستند و مستدلی در این زمینه دست پیدا کنند.
نظرات آقای احمد حاجیلو:
« با توجه به مطالب مطروحه در این پست و با در نظر گرفتن قدمت منطقه وفس و بافت فیزیكی روستا(مكان باغها: وجود دره طولانی در امتداد آن و ناهمواری مسیرها) این احتمال را كه در گذشته تمدن درخشانی هم در جنبه سازه ای و هم در جنبه فرهنگی بر منطقه حاكم بوده، قوت می بخشد. چه بسا بقایایی از آن ساخت و سازها اعم از محل اسكان، پناهگاه یا لوازم مصنوع دست ساكنین گذشته در زیر خروارها خاكی كه بر روی آن تردد میشود وجود داشته باشد. در مورد تونل های زیر زمینی وفس باید دید احداث آنها به چه دوره ای بر میگردد: آیا چند منظوره بوده اند یا خیر؟ كه به نظر نمی رسد فقط یا اصلا به منظور حفظ ارتباط در ایام پر بارش سال بوده باشد چون در این صورت می بایست این چنین حفاری هایی را در مناطق سردسیر و كوهستانی كشور خیلی گسترده تر می دیدیم كه البته چنین نیست.
در هر حال با راه اندازی پایگاه حفظ میراث فرهنگی در منطقه و استفاده آنها از كارشناسان زبده باستان شناسی میتوان بیشتر مجهولات احتمالا مدفون را حل كرد».
اطلاعات بسیار کمی که در حال حاضر در رابطه با قدمت وفس وجود دارد نمی تواند درستی یا نادرستی « وجود تمدن درخشان» در این منطقه را تایید کند(ولی با بررسی و تحقیق همین مطالب اندک نیز می توان فرض هایی در این رابطه مطرح کرد، که هنوز کار مشخصی انجام نشده است).
در مورد بقایایی از انسان های گذشته، مطمئناً کاوش و حفاری در قسمت های مختلف وفس، می تواند اطلاعات زیادی به ما بدهد و من هم همانند شما امیدوارم با استقرار پایگاه میراث فرهنگی، تحقیقاتی در این زمینه ها صورت گیرد.
توان وَوس دَ هِ شازده دانِ مَجِد
که هر کانِ هِ در یی گوشه راکد
یکی خیور و مانداران و دونه
سرقَعلی، برقعلی با امامزاده
ماندی ویلجه، ماندی مُزن و داران
علی مَجِت و رو و باغچه میران
دُلی احمد و مامَری دو دانِ
که با هم اَربُوَندِ شازده دانِ **
روستای بزرگ وفس دارای 16 مسجد می باشد. همه ی این مساجد در ایام محرم و ماه مبارک رمضان فعال هستند و تمام افراد ساکن وفس و همینطور تعداد بسیار زیادی از همشهریان خارج از وفس، در این ایام در مساجد جمع می شوند و برنامه های خاصی را اجرا می کنند.
در مجموع در طی سال برنامه ها و مراسم هایی که در این مساجد اجرا می شود عبارتست از: نمازجماعت، بیان احکام دینی، ادعیه های مناسب هر ایام و همینطور زیارت عاشورا و دعای توسل در اکثر مواقع سال، عزاداری و نوحه خوانی خصوصا" در ایام محرم، برگزاری جشن ها و اعیاد اسلامی، جلسات بین اهالی و شورای اسلامی روستا، جلسات بین اهالی و مسئولین دولتی، برگزاری مراسم تدفین و عزاداری اموات( سوم، هفتم، چهلم و ... )، برگزاری ختم های مختلف( ختم یا علی، ختم صلوات، ختم امن یجیب)، انجام نذرهای مختلف( نذر انداختن سفره ی حضرت رقیه(سلام الله علیها) و سفره ی حضرت عباس(علیه السلام) و ...)
در بین این مساجد که اکثرا" در سال های اخیر بازسازی و تعمیر شده اند، مسجد حضرت فاطمه الزهرا(سلام الله علیها) در « محله ی ماندی مزنه»، مسجد جامع خیبر در « محله ی خیبر»، مسجد حضرت ابوالفضل(علیه السلام) در « محله ی باغچه میران» و مسجد حضرت ولیعصر(عج) در «محله ی دونه»، فعال تر هستند و در تمام ایام سال مخصوصا" ایام وفات و شهادت و ایام جشن و سرور برنامه های ویژه ای دارند.
در دیواره شرقی مسجد جامع خیبر، سنگی به نام « زردکَوَر » ( یعنی سنگ زرد) وجود دارد که کرامات زیادی از آن نقل شده و از قدیم مورد تکریم و احترام بوده است؛ مردم وفس اعتقاد فراوانی به این مسجد دارند و نذورات زیادی در طی سال، به آن تقدیم می کنند. از دیگر ویژگی های این مسجد، وجود طاق رومی های بسیار زیبا وقدیمی می باشد که شکوه خاصی به آن بخشیده است(مجموعه تصاویری از این مسجد در باکس « دانلود کنید » در ستون میانی جدول قرار دارد که می توانید دانلود کنید).
وفسی ها، باور و اعتقاد عجیبی به حضرت ابوالفضل (علیه السلام) دارند. مسجد حضرت ابوالفضل(علیه السلام) در تمام ایام سال باز و فعال است و خصوصا" در ماه محرم بسیار شلوغ می شود. در شب تاسوعا، دسته جات مساجد مختلف به طرف این مسجد حرکت می کنند و در این شب، اکثر جمعیت روستا در این مکان گردهم می آیند. در این ایام، نذورات فراوانی در این مسجد جمع می شود که مخارج مسجد را در طول سال تامین می کند. (مجموعه تصاویری از این مسجد نیز در باکس « دانلود کنید » در ستون میانی جدول قرار دارد که می توانید دانلود کنید).
چند روز قبل خبری از یکی از اقوام که تازه از وفس آمده بود شنیدم که بسیار ناراحت کننده بود، ایشان می گفت:
« فرد یا افرادی شبانه، قفل درب امامزاده اسماعیل که در ابتدای ورودی مناطق مسکونی وفس قرار دارد را شکسته بودند و با ضربه زدن به صندوق صدقات و ضریح امامزاده به آن صدمه وارد کرده بودند اما در نهایت نتوانسته بودند پولی را از آنها خارج کنند و همچنین فرش ها را جمع کرده بودند و به گوشه ای گذاشته بودند که گویا به دلیل بی ارزش بودن و یا دردسر حمل کردن از بردن آنها صرف نظر کرده اند».
این همشهری وفسی همچنین گفت که روز قبل از این واقعه دو سه نفرغریبه که از مناطق اطراف وفس بودند در وفس دیده شدند که احتمالا" این دزدی کار آنها بوده است.
متاسفانه دو امامزاده موجود در وفس و به خصوص امامزاده شاهزاده حسین تا کنون به دفعات زیاد، مورد دستبرد دزدان و افراد ناپاک قرار گرفته اند. حتی زمانی که وفس بخش بود و جمعیت بسیار زیادی هم در آن زندگی می کرد، از این اتفاقات برای حاج رضوان رخ می داد و دزدان شبانه به مقبره می رفتند و معمولا" کف آن را به خیال یافتن گنج و پول و طلا، حفاری می کردند و متاسفانه در حال حاضر به دلیل شرایط فصل زمستان و کم جمعیت تر شدن وفس از این اتفاقات بیشتر رخ می دهد که واقعا" وفسی ها باید برای آن چاره جویی کنند و از مقامات مسئول اماکن متبرکه در استان مرکزی کمک بخواهند.
در ضمن این مطلب را نیز اضافه کنم که وفسی ها به دلیل علاقه و تعلق خاطر بسیار زیادی که به این امامزاده ها دارند هر دو را به بهترین نحو و صرفا" از طریق کمک های مردم وفس و وفسی های مقیم شهرهای دیگر تعمیرات اساسی کرده اند. در اینجا لازم است از دو نفر که از بانیان اصلی این تعمیرات بوده اند یادی بکنم؛ « مرحوم عطاء الله بادینلو( رحمه الله علیه)» برای تعمیرات اساسی که در امامزاده اسماعیل، در سال 1374 الی 1375 انجام دادند و همچنین « جناب آقای حاج محمد موسولو » که در راه تعمیر امامزاده شاهزاده حسین، سختی ها و مشقت های زیادی را متحمل شدند که امیدوارم خداوند عمر طولانی و با برکت و با عزت به ایشان عطا فرماید.
مطالب پیشین: حاجی رضوان
در زیر عکس هایی از مقبره امامزاده اسماعیل و همچنین تصویری از قبر بانی اصلی این مقبره را قرار داده ام( روحش شاد و یادش گرامی باد).
درب ورودی داخل امامزاده مرحوم بادینلو
يكي از زيبائي هاي چشم نواز وفس، برج و باروهايي است كه در چند نقطه پراكنده است كه يكي از آنها « برج حاج محمد خان» مي باشد كه قدمت 300 ساله دارد و شايد همان قلعه اي باشد كه در زمان نادر شاه افشار در وفس ساخته شده است.(در فرهنگ جغرافيايي ايران، 1345، ج 2 آورده است كه در وفس برجي وجود دارد كه در زمان نادرشاه افشار ساخته شده است).
اين قلعه در پنج طبقه ساخته شده است كه طبقه چهارم آن با گچ بري زيبا و آئينه كاري هاي بسيار ديدني كه آثار هنرمندان دوره قاجار را نشان مي دهد تزيين شده است و طبقه پنجم حفاظي براي طبقه چهارم است تا در مقابل حوادث طبيعي بيشتر مقاوم باشد.
اين برج كه قسمتي از سقف آن در سالهاي اخير ريخته است و نياز به بازسازي دارد از چهار سو براي تماشا و حفاظت از برج نورگير و كمينگاه دارد، درب آن آفتابرو و اُرسي هنرمندانه اي از چوب گردو دارد كه داراي ارزش زيادي است.
آب انبار يا سرد خانه اي در طبقه زيرين برج با آب طبيعي دارد كه از زير ساختمان سرچشمه مي گيرد و به استخر مي ريزد و پس از اينكه از لبه استخر لبريز مي شود به كانالي هدايت مي گردد و به آبراههاي رودخانه مي ريزد.
منبع: وفس در گذر زمان؛ جمعي از نويسندگان
روستاي وفس دو امامزاده دارد؛ امامزاده شاهزاده حسين و امامزاده شاه اسماعيل
امامزاده شاهزاده حسين از فرزندان امام موسي كاظم(ع) مي باشد كه مقبره آن در 6 كيلومتري روستا، در بالاي قله كوه « اَين بار » با ارتفاعي بيش از 2000 متر، واقع شده است. اين امامزاده كرامات زيادي داشته و مردم روستاي وفس و نواحي اطراف اعتقاد خاصي به آن دارند و بدين جهت در فصل هاي گرم سال، زائرين فراواني دارد.
از كرامات اين امامزاده مطلبي است كه سينه به سينه نقل شده : « هنگامي كه مي خواستند اولين مقبره آن را احداث نمايند ( كه هيچ كس از اهالي حال حاضر وفس از پدر يا پدربزرگ خود چيزي در مورد زمان احداث آن نشنيده اند) در پاي كوه مصالح مورد نياز از جمله خاك و سنگ را آماده مي كنند ولي وقتي كه صبح روز بعد مراجعه مي كنند، اثري از آن مصالح نمي بينند و بعد از جستجو كردن متوجه مي شوند كه مصالح به بالاي قله ، منتقل شده اند و همچنين خاك به گل تبديل شده و آماده استفاده است».
امامزاده شاهزاده حسين موسوم به « حاجي رضوان » است؛ گويا اين شخص اولين كسي است كه اين امامزاده را احداث يا بازسازي كرده و به اين نام معروف شده است.
اين امامزاده تا چندين سال قبل جاده ماشين رو نداشت و لذا مردم از كوه و كمر با چهارپا يا پياده خود را به آنجا مي رساندند كه كار بسيار سخت و خطرناكي بود اما در سالهاي اخير، با همت وفسي هاي مقيم روستا و خارج از روستا، اين مكان مقدس بازسازي شده است و جاده اي ماشين رو (شوسه) براي آن احداث شده است، همچنين چندين اتاقك جهت استراحت زائرين، در كنار مقبره ( و در روي قله كوه) بنا گرديده است كه خوشبختانه داراي برق نيز مي باشند.
