ششمین سرشماری نفوس و مسکن، در شهرها و آبادیهای ایران
تاریخچه سرشماری در ایران
در سال 1297هجری شمسی به منظور ثبت «وقایع چهارگانه»، «اداره ثبت احوال کشور» تاسیس شد. با ثبت اطلاعات مرتبط با تولد، فوت، ازدواج و طلاق توسط اداره مذکور، ضرورت اطلاع از جمعیت کشور و تعیین سازمانی که به جمع آوری این اطلاعات بپردازد مورد توجه قرار گرفت و منجر به آن شد که در سال 1303هجری شمسی، آیین نامهای به تصویب برسد. در این آیین نامه، ادارهایی مسئول آمار، و وظایف آن مشخص گردید. براساس این مصوبه، مسئولیت جمع آوری و متمرکز کردن آمارهای مورد نیاز به عهده «وزارت کشور» گذاشته شد. در خرداد ماه سال 1318هجری شمسی، اولین قانون سرشماری در مجلس شورای ملی تصویب شد. در اجرای این قانون، سرشماری نفوس از دهم اسفندماه همان سال در شهر تهران و در سال 1319 و 1320هجری شمسی در 33 شهر کشور به تدریج به اجرا درآمد.
در اسفندماه سال 1331هجری شمسی، «سازمان همکاری آمار عمومی» تشکیل شد و در فروردین ماه سال 1332هجری شمسی، قانون آمار و سرشماری به تصویب رسید. در این سال، «اداره آمار و سرشماری» از «اداره کل آمار و ثبت احوال کشور» منتزع و به «سازمان همکاری آمار عمومی» ملحق شد. به این ترتیب برای اولین بار، سازمانی که منحصرا وظیفه جمع آوری آمار را به عهده داشت به وجود آمد که در سال 1334هجری شمسی به «اداره آمار عمومی»، وابسته به وزارت کشور، تغییر نام یافت و این اداره در سال 1335هجری شمسی، اولین سرشماری عمومی نفوس را در کل کشور به اجرا درآورد. با تاسیس اداره آمار عمومی، فعالیتهای آماری وارد مرحله جدیدی شد و همه ساله طرحهای گوناگون آماری در زمینههای مختلف اجتماعی- اقتصادی به اجرا درآمد که اهم آنها به شرح زیر است:
آمارگیری کشاورزی در سال 1339؛ آمارگیری نمونه ای نفوس در سال 1342؛ سرشماری صنعتی در سال 1342؛ آمارگیری بودجه خانوار در سال 1342.
نیاز روز افزون دستگاههای برنامه ریزی کشور به آمار و اطلاعات و ضرورت همکاری بسیار نزدیک سازمان اصلی تولید کننده آمار، با دستگاه برنامه ریزی، موجب شد تا براساس قانون 1344هجری شمسی، اداره آمار عمومی از وزارت کشور جدا و با نام «مرکز آمار ایران» به «سازمان برنامه و بودجه» وابسته شود . در سال 1379، «سازمان برنامه و بودجه کشور» با «سازمان امور اداری و استخدامی کشور» ادغام شد و هم اکنون نیز تحت عنوان «سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور» فعالیت خود را ادامه می دهد؛ در حال حاضر، «مرکز آمار ایران» به این سازمان وابسته است.
آمارگیری کشاورزی روستایی و شهری
آمارگیری از فعالیتهای کشاورزی در سطح ملی، برای اولین بار توسط «اداره آمار عمومی» وقت، به روش نمونه گیری، در سال 1339 انجام شد. پس از انجام چند آمارگیری نمونهای كه نتایج آن در سال‌های 1350 و 1351 منتشر شد، در سال 1352، «اولین سرشماری کشاورزی روستایی» توسط «مركز آمار ایران» به مرحله اجرا درآمد. در این سرشماری از طریق مراجعه به كلیه نقاط روستایی کشور، اطلاعات مورد نظر در سطح «آبادی» جمع آوری گردید. در این طرح، فعالیتهای کشاورزی «نقاط شهری» و «خانوارهای عشایری» كه در هیچ یك از نقاط روستایی کشور، محل سكونتی نداشتند، منظور نشد.
بر اساس چارچوب آماری حاصل از سرشماری مزبور، طرح آمارگیری کشاورزی روستایی، در سال‌های 1353، 1354و 1356 لغایت 1359و نیز در سال‌های 1361و 1366 توسط «مرکز آمار ایران» اجرا و نتایج آن منتشر شد. در سال 1360، «جهاد سازندگی» ضمن اجرای «طرح تهیه شناسنامه روستایی» اطلاعاتی مشابه اطلاعات حاصل از اجرای مركز آمار ایران گرد آوری كرد.
در سال 1367، «اولین سرشماری عمومی کشاورزی» توسط مركز آمار ایران، در سطح نقاط شهری و روستایی به مرحله اجرا درآمد؛ كه در این سرشماری تمامی بهره برداریهای كشاورزی مربوط به اشخاص حقیقی، از طریق مراجعه به خانوارهای ساكن نقاط روستایی و شهری و نیز خانوارهای غیر ساكن، و بهره برداریهای مربوط به اشخاص حقوقی از طریق شناسایی تمام مكانهای محل انجام فعالیتهای كشاورزی آنها، مورد آمارگیری قرار گرفتند. با استفاده ازچارچوب این سرشماری، اولین طرح آمارگیری نمونهای كشاورزی در سال 1371 توسط مركز ایران انجام شد. در سال 1372، «دومین سرشماری عمومی كشاورزی» و در سال 1382، «سومین سرشماری عمومی كشاورزی کشور» توسط مرکز آمار ایران، اجرا گردید.
ششمین سرشماری نفوس و مسکن در ایران
ششمین سرشماری کشور از امروز، شنبه- ششم آبان ماه سال 1385، در سراسر کشور آغاز می‌شود و تا روز 26 آبان ماه، ادامه خواهد داشت.
سرشماری امسال تفاوت‌های عمده‌ای با سرشماری‌های سال‌های گذشته دارد؛ بعضی از ویژگیهای این سرشماری عبارتست از:
1) اجرای هم‌زمان سرشماری توام با نمونه‌گیری، که باعث کاهش هزینه و خطا می‌شود.
2) براساس روش نمونه‌گیری در این دوره از سرشماری، برای هر خانواده 26 سئوال مطرح می‌شود و در دهمین خانهای كه در مجموعه نمونه‌گیری قرار می‌گیرد،56 سئوال مطرح خواهد شد. به این ترتیب، 10 درصد خانوارهای کشور در نمونه‌گیری قرار خواهند گرفت.
3) استفاده از سیستم هوشمند «ICR»، كه براساس آن دقت جمع‌آوری اطلاعات 8/99 درصد می‌باشد.
4) استخراج اطلاعات در كوتاهترین زمان، به طور مثال، استخراج اطلاعات در سرشماری سال 75 حدود 18 ماه طول کشید و نتایج سرشماری امسال در مدت شش ماه استخراج و در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.
5) نظارت بر تمام مراحل سرشماری از سوی كارشناسان انجام خواهد شد و تعداد خالص كم‌شماری محاسبه و از تمام مراحل سرشماری، مستندسازی می‌شود.
6) انجام تمام مراحل سرشماری با رایانه، به طوری كه در تالار گفت و گو، سئوال‌های مجریان به صورت هم‌زمان (آن لاین) انجام می‌شود.
7) انتخاب سئوال‌های سرشماری، با توصیه‌های بین‌المللی صورت گرفته است كه بر اساس آن، پس از پالایش 900 سئوالی كه در خصوص این مهم جمع‌آوری شده بود، فقط 26 سئوال انتخاب شد.
8) در سرشماری امسال، مدل جمعیتی هر استان به تفكیك فصل، بدست می‌آید و براساس آن، مهاجرت افراد در فصلهای گوناگون كه به طور مثال در جستجوی كار در یك فصل معین، از یك منطقه مهاجرت و دوباره به آن منطقه بازگشت می‌كنند، مشخص خواهد شد.
9) در این طرح سرشماری، همهی نقشهها رایانهای است و همهی شهرها، روستاها و بخشها، دارای نقشه های دیجیتالی هستند و توزیع مناطق شهری و روستایی به صورت رقومی مشخص شده است.
10) تعداد آمارگیران سرشماری امسال 88 هزار نفر است که 62 هزار نفر این افراد دارای مدرک فوق دیپلم به بالا و 60 درصد آنان زن هستند.
11) این سرشماری در مدت 20 روز، با هزینهای معادل 40 میلیون دلار(بیش از 37 میلیارد تومان)، انجام خواهد شد.
زمان شروع عملیات استخراج نتایج اطلاعات، 13 آذرماه، و خاتمه استخراج، 27 بهمن ماه امسال می‌باشد، نتایج حاصله در 29 اسفند به صورت نوشتاری ارائه خواهد شد.
فرم‌های سرشماری عمومی نفوس و مسكن 1385
در ششمین سرشماری نفوس و مسکن، از پنج فرم متفاوت برای جمع آوری اطلاعات استفاده می‌شود. فرم شماره 1، برای «فهرست برداری»، فرم‌های 2، 3 و 4 به عنوان «پرسشنامه خانوار» و فرم 5 به عنوان «شناسنامه آبادی» می‌باشد. تصویر فرم شناسنامه آبادی را در زیر مشاهده میکنید(برای دریافت فرم اصلی، بر روی آن کلیک کنید). همچنین تصاویر سایر فرمها را نیز میتوانید از این صفحه به دست آورید.
ششمین سرشماری نفوس و مسکن در استان مرکزی
سرپرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان مرکزی، در جلسه ستاد هماهنگی سرشماری نفوس و مسكن(در تاریخ پنجم مهرماه)، گفت: برای سرشماری عمومی نفوس و مسكن امسال، سه هزار و 464 نفر ثبت نام کردهاند كه از این تعداد یك هزار و 695 نفر در كلاسهای آموزشی شركت میکنند. سپس 15درصد از افرادی كه در كلاسهای آموزشی شركت دارند حذف، و پنج درصد نیز به عنوان ذخیره انتخاب می‌شوند.
«حسن صفری»، مشكل تامین وسیله نقلیه در شهرهای محلات، کمیجان و اراك را یكی از مشكلات سرشماری عنوان كرد و گفت: خوشبختانه در شهرهای آشتیان، تفرش، خمین، دلیجان و ساوه مشكل تامین وسیله نقلیه تا حدودی برطرف شده است.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان مركزی نیز گفت: حدود یک هزار و 800 نفر هم‌زمان با سراسر كشور در ششمین سرشماری عمومی نفوس و مسكن این استان مشاركت دارند. این افراد در این سرشماری با عنوانهای مامور سرشماری، كارشناس گروه، بازبین فنی، كارشناس مسئول فنی و اجرایی و معاون فنی شهرستان فعالیت می‌كنند.
«اخوان ملایری»، با بیان اینكه، از مجموع مشاركت كنندگان در سرشماری عمومی نفوس و مسكن امسال استان مرکزی، 841 مامور آمارگیر مشاركت دارند؛ گفت: از این تعداد، 588 نفر در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستایی فعالیت می‌كنند.
پی نوشت1: اطلاعات ششمین سرشماری، مبنای سرشماری‌های اقتصادی در آینده است.
پی نوشت2: در تهیهی این پست از مطالب سایتهای «درگاه ملی آمار»، «سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی»، «استانداری مرکزی» و خبرگزاری ایرنا استفاده شده است.