حدود دو ماه و نیم قبل در پست معرفی کتابخانه عمومی شیخ عبدالنبی وفسی، گفته بودم:« در تابستان سال گذشته که به این کتابخانه رفته بودم، متوجه شدم که متاسفانه هیچ کدام از کتاب‏ها، پایان نامه‏ها، مقاله‏ها و مطالبی که تا کنون در رابطه با وفس منتشر شده است، در آن وجود ندارد که امیدوارم با همت آقای میری و سایر دوستان، بتوانیم قسمتی تحت عنوان "وفس شناسی" که حاوی منابع مکتوب، تصاویر و فیلم ها در این زمینه است را در این کتابخانه ایجاد کنیم.»

و حال باید این خبر بسیار خوب را خدمت شما عرض کنم که با همکاری و همیاری تعدادی از همشهریان وفسی، بخش وفس شناسی (VAFSOLOGY) ایجاد گردید و انشاء الله با حمایت شما و سایر وفسی ها، این بخش پربارتر خواهد شد.

همانطور که گفتم قرار است تمام منابع مکتوب و الکترونیکی، تصاویر و فیلم های موجود که به نحوی به وفس و یا وفسی ها مربوط می شود در این بخش جمع آوری گردد و در حقیقت این بخش پایه و زمینه‏ی تاسیس خانه‏ی مردم شناسی وفس خواهد بود.

در حال حاضر عمده ترین منابع مکتوب موجود در ارتباط با وفس، در این بخش وجود دارد؛ فهرست این منابع در زیر آمده است:

 

o   کتاب «وفس در گذر زمان»: ستاد یادواره شهدای وفس با همکاری آقایان علی باباجانی و غلامرضا ملایی؛ تابستان 1378

o   کتاب «گویش های وفس، تفرش و آشتیان»: محمد مقدم(استاد زبان اوستا و فارسی باستان)؛ شماره 11 مجله ایران کوده؛ سال 1318 یزدگردی

o   پایان نامه دانشجویی،«جغرافیای طبیعی، اقتصادی و انسانی وفس»؛ حسین علی باریکلو؛ سال 1373

o   پایان نامه دانشجویی،«منوگرافی روستای وفس»؛ حسین علی حاجیلو؛ بهار 1379

o   مقاله «گویش وفسی، مثل ها و متل ها»؛ غلامرضا ملایی؛ فصلنامه راه دانش(اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی)؛ شماره مسلسل 5؛ بهار و تابستان 1376

o   مقاله « فهرست آثار خطی و چاپی شیخ عبدالنبی عراقی وفسی»؛ غلامرضا ملایی؛ فصلنامه راه دانش؛ شماره مسلسل 11؛ بهار و تابستان 1379؛ انتشار: پاییز 1384

o   مقاله « برخی باورها و ضرب المثل های مردم وفس»؛ عزیزالله سمیعی؛ فصلنامه راه دانش؛ شماره مسلسل 9؛ بهار و تابستان 1378؛ انتشار: زمستان 1380

o   کتاب «نام های ماندگار»؛ سیری در زندگانی مشاهیر و نامداران استان مرکزی؛ غلامعلی ولاشجردی فراهانی؛ بهار 1382

o   مطلب «واقعه وفس»؛ ابراهیم دهگان؛ تاریخ اراک؛ جلد دوم؛ نه صفحه

o   مطلب «وفس»؛ ابراهیم دهگان؛ فقه اللغه(کرجنامه)؛ هشت صفحه

o   مطلب «واقعه وفس»؛ ملامیرمحمد باقر بن میرفاضل وفسی؛ فرهنگ ایران زمین؛ جلد 14؛ دوازده صفحه

o   مطلب «بررسی لغت وفس»؛ محمد رضا محتاط؛ نامنامه استان مرکزی؛ کتاب مربوط به شهرستان اراک؛ پنج صفحه

o   مطلب توضیحی پیرامون مقاله‏ی  «Vafsi Folk Tales»؛ (داستان های قومی مردم وفس)؛پروفسور دونالد استیلو؛ سال 2004؛ 4 صفحه

o   مطلب «اقلیت های عراق یا سنی های درگزین»؛ ابراهیم دهگان؛ مجله ی یغما؛ سال 7؛ شماره 4؛ تیرماه 1333؛ سه صفحه

o   مطلب «جناب آقای شیخ عبدالنبی»؛ حاج محمد شریف رازی؛ آثار الحجه یا اولین دایره المعارف حوزه علمیه؛ صفحه ی 57؛ دو صفحه

o   مطلب «سید مبین وفسی»؛ آیت ا... احمد صابری همدانی؛ تاریخ مفصل همدان؛ سال 1375؛ دو صفحه

o   مطلب «سیمای روستای وفس»؛ جمیله شکرائی مقدم؛ فصلنامه دهکده؛ سال سوم؛ شماره دهم؛ بهار 1382؛ دو صفحه

نقشه های مربوط به وفس

o   نقشه مناطق مسکونی روستای وفس؛ سازمان نقشه برداری استان مرکزی؛ ابعاد A1؛ تاریخ تهیه سال 1384

o   نقشه بلوک وفس در مقیاس 1:100.000؛ سازمان زمین شناسی کشور؛ ابعاد A1؛ تاریخ تهیه سال 1369

o   تصویر ماهواره ای باغ های وفس؛ با استفاده از نرم افزار Google Earth 

آثار نویسندگان وفسی

o   کتاب «روح ایمان»؛ آیت ا... العظمی شیخ عبدالنبی عراقی وفسی(ره)؛ بهار 1382

o   کتاب «آنجا که دلم جا ماند»؛ سفرنامه بازدید از مناطق جنگی هشت سال دفاع مقدس؛ علی باباجانی؛ نشر قو؛ سال 1385

o   کتاب «آمدی در شهر ما گل کاشتی»؛ به استقبال کریمه اهل بیت حضرت معصومه(علیها سلام)؛ علی باباجانی؛ انتشارات دفتر تبلیغات؛ 1383

o   کتاب «بهار کی می آید؟»؛ اثر شعری برتر سال ‪ ۸۳؛ علی باباجانی؛ ناشر: موسسه فرهنگی منادی تربیت؛ چاپ اول 1383؛ چاپ دوم 1384

 

امیدوارم دوستان وفسی و سایر علاقه مندانی که در وفس حضور می یابند، حتما سری به کتابخانه شیخ عبدالنبی(ره) و بخش وفس شناسی بزنند.

 

سایر منابع مکتوبی که باید به این بخش افزوده شود(به صورت اصل و یا کپی) عبارتست از:

 

ü  جزوه اصلی ملامیر محمد باقر(روایتگر حادثه کشتار مردم وفس) که استاد دهگان در کتاب تاریخ اراک گفته اند این جزوه را از آقای بینش دریافت کرده اند. مرحوم استاد دهگان از نویسندگان بزرگ ایران و اولین تاریخ نویس استان مرکزی می باشند و حق زیادی بر گردن وفسی ها دارند. اکثر آثار نویسندگان وفسی و مطالب مرتبط با وفس را که در حال از بین رفتن و فراموشی بودند، ایشان دوباره زنده کردند و بدین وسیله در حال حاضر ما از آنها باخبر هستیم. علاوه بر جزوه ملامیر محمد باقر وفسی، مطالعات آقای بینش در رابطه با گویش وفسی، دیوان مرحوم همافرعراقی و اکثر آثار کتبی وی، جزوه ی اشعار سید رفیع رفیعا و ... در اختیار استاد دهگان قرار داشت که پس از فوتشان به کتابخانه‏ی میرجعفری اراک (تخصصی- پژوهشی) اهدا گردید، ولی متاسفانه تا جایی که بنده خبر دارم تا به حال هیچ فرد وفسی برای یافتن آنها اقدام نکرده است(البته در تابستان سال گذشته، خودم به این کتابخانه مراجعه کردم و حدود 4 ساعت در بین کتاب های آن که متاسفانه به صورت بسیار بدی نگهداری می شد، جستجو کردم ولی به دلیل فرصت کم و نامرتب بودن کتاب‏ها و سایر منابع، هیچ کدام از موارد فوق را نیافتم.)

ü  آثار مرحوم استاد محتاط که مطالعات فراوانی پیرامون گویش وفسی (گردآوری کلیه ی واژه‏های وفسی و مقایسه‏ی آنها با سایر گویش‏های ایرانی و زبان‏های باستانی ایران و ارائه مقالاتی در این زمینه) و تاریخ منطقه برچلو و شرا انجام داده‏اند.

ü  مجموعه آثار آیت الله شیخ عبدالنبی وفسی(ره)؛ در حال حاضر از 108 اثر مکتوب این دانشمند فرزانه فقط یک اثر در کتابخانه وفس وجود دارد.

ü  دیوان شعر شاعر خوش سخن وفسی، همافر عراقی (میرزا محمد حسین خان دارابی) که بالغ بر 15000 بیت است و هم اکنون در کتابخانه‏ی میرجعفری اراک (تخصصی- پژوهشی) نگهداری می شود.

ü  پایان نامه دانشجویی آقای نادر افتخار زاده با عنوان «گزیده‏ای بر دیوان همافر عراقی».

ü  کتاب «مرآت العارفین» اثر مرحوم حاج ابوالقاسم خاکی(حاجی میرزا)، از شاعران و مردان علمی وفس.

ü  کتاب ها، مقالات و متن سخنرانی‏های پروفسور دونالد استیلو پیرامون زبان وفسی و فولکلور، خصوصا کتاب‏های «داستان‏های قومی مردم وفس» و « گرامر زبان وفسی».

ü  کتاب های استاد عزیزالله سمیعی(فرهنگنامه زبان وفسی؛ تاریخ و جغرافیای تاریخی بلوك وفس) که انشاء الله بعد از چاپ در کتابخانه قرار خواهند گرفت.

ü  کتاب «گلهای محمدی» اثر مرحوم میرزا محمد آقا سجادی، از روحانیون و عالمان وفس.

ü  ویژه نامه دومین یادواره شهدا.

ü  مقالات و کتاب هایی که نویسنده فعال وفسی، جناب آقای علی باباجانی تالیف کرده‏اند.

ü  مطالب و مقاله‏های کوتاهی در ارتباط با وفس و وفسی‏ها که در منابع مکتوب مختلف وجود دارد و باید آنها را یافت و به مجموعه منابع بخش وفس شناسی اضافه کرد(کوشش های آقای غلامرضا ملایی در این زمینه قابل تقدیر و تشکر است).

ü  یافتن نسخ خطی قرآن و سایر کتب مذهبی و همچنین اسناد و آثار وفسی‏هایی که در دهه‏ها و سده‏های گذشته زندگی می کردند و این موارد اکثرا در داخل خانواده‏ها نگهداری می‏شود.

 

از همشهریان وفسی و سایر افرادی که می توانند در جمع آوری منابع فوق الذکر بنده را یاری دهند، و یا در خانواده ی آنها اسناد و اطلاعاتی از زمان های گذشته وفس نگهداری می شود، خواهش می کنم که حتما با بنده تماس بگیرند.

 

در پایان از آقایان علی باباجانی و محمد نظری به دلیل اهداء چند کتاب به بخش وفس شناسی، تشکر می کنم.