باغ های وفس
عکس زیر، تصویر ماهواره ای تمام باغ های وفس(غیر از باغ های آبرنگ و آبدر) را که بسیار بسیار کوچک شده است، نشان می دهد(نقاط قرمز رنگ، مناطق مسکونی وفس می باشد):
طول این باغ ها در حدود ۱۰ کیلومتر می باشد و وسعتی بیش از ۴۰۰ هکتار(برابر با ۴ کیلومتر مربع) دارند.
بیشترین عرض در حدود ۱۵۰۰ متر و کمترین عرض در حدود ۱۵۰ متر می باشد. همانطور که در تصویر بالا می بینید، هر چه از جهت جنوب به طرف شمال حر کت می کنیم، عرض باغ ها کاهش می یابد.
این باغ ها در دو طرف دره ها و به صورت کرت های پلکانی شکل قرار گرفته اند و از طریق جوی های طولانی مشروب و آبیاری می شوند و امروزه تمامی آب های روستا به آبیاری و مصارف باغداری می رسد.
در مناطق مختلف وفس، خصوصاً در طول دره ها(همانطور که ذکر شد) و مجاری آب قنات ها، به سبب آب و هوای مناسب و خاک مستعد، انواع و اقسام درختان مثمر و غیر مثمر کشت و پرورش داده می شود که بیشتر آنها خاص مناطق معتدل و سردسیر است.
درختان این ناحیه به صورت باغات و بیشه ها که اکثراً به صورت ناموزون و ناهماهنگ و گاه در حواشی کشتزار ها به صورت موازی در یک ردیف کاشته شده است، می باشد. در بعضی مکان ها، تراکم درختان تا حدی است که نور خورشید نیز قادر نیست از لابلای شاخ و برگ ها عبور کند و به زمین برسد.
برخلاف کشاورزی که گسترش چندانی ندارد(به دلیل شرایط خاص طبیعی)، باغات بسیار زیادی در وفس وجود دارد(باز هم به دلیل شرایط خاص طبیعی) که در نتیجه باعث شده است در همه ی زمان ها، قسمت اعظمی از درآمد ساکنان وفس از طریق باغداری تامین گردد. علی رغم اینکه این مسئله هنوز هم صادق است متاسفانه شیوه ی باغ داری همان شیوه ی دهه ها و سده های قبل می باشد و از روش ها و تکنولوژی مدرن در باغداری استفاده نمی شود.
از درختان مثمر موجود در وفس می توان از گردو، سیب، گیلاس، آلبالو، آلو، بادام، زردآلو، ... نام برد. متاسفانه به دلیل طبیعت کوهستانی و عدم وجود راه مناسب و همچنین راه های بین مزارع، اکثر اوقات( به خصوص از بعد انقلاب و با مهاجرت تعداد زیادی از وفسی ها به شهر های دیگر) استفاده چندانی از این درختان و میوه های آنها نمی شود و اصلاً میوه ی آنها چیده نمی شود که در نتیجه میوه ها در پای درختان از بین می روند. تنها میوه هایی که همیشه چیده می شود گردو و بادام (و یکی دو میوه دیگر، بسته به نوع باغ) می باشد که با قیمت خوبی به فروش خواهد رسید.
از میان درختان غیر مثمر نیز می توان به سرو و صنوبر، بید و چنار اشاره کرد که در میان درختان مثمر خودنمایی می کنند. این نوع درختان در صنعت نجاری حائز اهمیت بوده و همین امر، یعنی وجود درختان زیاد باعث رونق صنعت نجاری در دهه های قبل در وفس بوده است. در آن زمان ها کارگاه های متعدد نجاری در روستا وجود داشته( در حال حاضر تعدادی از نجاری ها فعال هستند) و حتی وسایل و لوازم چوبی روستاهای همجوار را نیز تأمین می کردند.
جمع آوری میوه ها
« باغات کورْوَرَه و کاچان، جمع آوری میوه ها به صورت همزمان صورت می گیرد و افرادی که در آنجا باغ دارند حق ندارند جمع آوری میوه ی باغ خود را زودتر شروع کنند بلکه باید قبلاً با هم هماهنگ کنند و در یک روز مشخص کار جمع آوری میوه ها را انجام دهند، البته دلیل این امر آن است که چون محصول این باغات اکثراً انگور است و راه های عبوری از مسیر باغ های همدیگر است لذا ممکن است که هنگام برداشت محصول یک باغ به باغ های مجاور آسیب برسد. در سایر باغات این شرط جمع آوری همزمان محصول وجود ندارد و هر کس می تواند هر زمانی که خواست کار جمع آوری محصول را انجام دهد و در کار جمع آوری میوه ها، معمولاً تمام افراد خانواده مشارکت دارند و نحوه ی برداشت و حمل میوه های گوناگون متفاوت است».
مطلب بالا را آقای حاجیلو در پایان نامه خوشان ذکر کرده اند، ولی چیزی که من شنیدم و می دانم این است که: در هنگام جمع آوری دو میوه ی انگور و سیب( خصوصاً انگور)، صرف نظر از اینکه در کدام باغ قرار دارند، باید حتماً از قبل برای چیدن آنها، بین همه باغداران هماهنگی صورت گیرد و در یک روز مشخص کار جمع آوری میوه ها را انجام دهند، ولی برای جمع آوری سایر میوه ها، این محدودیت وجود ندارد و هر باغدار می تواند هر زمانی که خواست، اقدام به جمع آوری آن میوه نماید.
در مورد میرابْ و آبیاری باغات در آینده توضیح خواهم داد.
اسامی باغ های وفس
باغ های وفس، به قسمت های کوچک بسیار زیادی تقسیم می شوند و هر کدام از این قسمت ها، نام های مخصوص به خود را دارند.
در جدول زیر بعضی از این نام های بسیار زیبا را مشاهده می کنید(شما نیز اگر نام باغی را می دانید که در جدول زیر نیامده است، حتماً ذکر کنید):
در مورد هر کدام از این باغ های زیبا که با درخت های سر به فلک کشیده، نمای زیبایی به طبیعت وفس داده اند، بسیار می توان نوشت که امیدوارم در آینده و با انجام تحقیقات بیشتر، این کار میسر گردد.
تصویری ماهواره ای و بسیار زیبا از باغ های وفس، که نام و محل بعضی از آنها نیز مشخص شده است
منابع:
1) جغرافیای طبیعی، اقتصادی و انسانی وفس؛ حسینعلی باریك لو؛ پایان نامه دانشجویی؛ سال 1373.
2) منوگرافی روستای وفس؛ حسینعلی حاجیلو؛ پایان نامه دانشجویی؛ سال 1379.
مطالب پیشین: