تحقیقات کارشناسان سازمان زمین شناسی در مناطق مختلف استان مرکزی، این مطلب را نشان می دهد که منطقه وفس دارای پتانسیل بالای معدنی می باشد که با انجام اکتشافات دقیق و کامل و با مقدار کافی سرمایه گذاری می توان به استخراج این منابع زیرزمینی پرداخت.

در صفحه ۴۱ گزارش طرح جامع « سازمان عمران وفس »، که زیر نظر استانداری استان مرکزی در سال ۱۳۷۰ تهیه شده، تحت عنوان معدن، آمده است:« از نظر اندیس های معدنی نیز در سطح این مناطق(بخش های مرکزی، خنداب و وفس در تقسیمات قبلی استان)، اندیس منگنز خانه میران در بخش مرکزی اراک، ذخایر بزرگی از گچ در دادقان و فرک تفرش، ...، اندیس ها و رخنمون هایی از مرمر و سیلیس در بخش وفس، موجود بوده که در آینده با اجرای عملیات اکتشافی مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت» و در صفحه ۴۲ نیز می گوید: « با توجه به مسایل زمین شناسی حاکم بر کل منطقه و آثار روی زمین، اینطور به نظر می رسد که در حد فاصل بین فرمهین و کمیجان تا ولی آباد و اطراف ساروق، وجود سیلیس شناسائی شده است که اکتشافات گسترده تری را می طلبد و در اطراف کمیجان، وفس، تلخاب و فشک هم احتمال وجود سنگ های ساختمانی و تزئینی از جمله آهک ساختمانی و مرمریت سفید و سنگ های سبز توفی می رود که در صورت کوپ دهی و یازاریابی می تواند منبع اقتصادی خوبی برای منطقه باشد».

پایگاه ملی داده های علوم زمین در گزارشی خبری تحت عنوان « گزارشی از مناطق امید بخش معدنی »، از « زون تفرش- اراک» نام می برد و در توضیح این منطقه امید بخش معدنی می گوید:« .... محدوده مورد مطالعه در استان مركزی واقع است كه با مساحت حدود ۶۰۰۰ كیلومتر مربع بخش هایی از ورقه های ۱:۱۰۰۰۰۰ زمین شناسی سلفچگان، فرمهین، تفرش، خنداب، اراك و وفس را شامل می شود.

   بر اساس بررسیهای انجام شده و با توجه به كانی زایی های شناخته شده در این ناحیه مانند سرب و روی، طلا، باریت، كائولن و.... پردازش و مدلسازی اطلاعات انجام گرفت و بر اساس آن نواحی محدوده ناحیه امید بخش برای كنترل زمینی انتخاب گردید».

 

معادن وفس

در سال های قبل از انقلاب، دو معدن در وفس راه اندازی شده بود که عبارتند از:

معدن سنگ گچ: معدن سنگ گچ در انتهای قسمت شمالی وفس قرار دارد. ساکنان وفس در زمان های قدیم، گچ مورد نیاز خود را با روش های ابتدایی از این معدن تامین می کردند. سنگ گچ را با دست استخراج می کردند و آن را می کوبیدند و به گچ قابل مصرف تبدیل می کردند که توسط چهارپایان تا وفس حمل می شد و مورد استفاده قرار می گرفت. اما امروزه با پیدایش وسایل حمل و نقل، گچ مورد نیاز از نقاط دیگر تامین می شود و دیگر از این معدن استفاده نمی شود.

 

معدن خاک زرد وفس: این معدن در ۱۲۳ کیلومتری شمالغربی شهرستان اراک( و حدوداً در ۱۰ کیلومتری شمال مناطق مسکونی وفس) واقع شده و در سال های قبل از انقلاب، زیر نظر شرکت سهامی کل معادن ایران بهره برداری میشده که بعداً شرکت مذکور به دلایل غیر مشخصی از ادامه کار بهره برداری و استخراج صرف نظر نموده است( البته گفته می شود که به دلیل فروریختن یکی از تونل های معدن و فوت یکی از کارگران، این معدن تعطیل شد). در حال حاضر این معدن نیاز به عملیات اکتشافی جدید داشته و به دلیل فرو ریختن سقف، تونل های آن بایستی پاکسازی گردد. در ضمن این معدن از نظر راه و جاده ارتباطی در مضیقه بوده و جهت مرمت و عملیات اکتشافی جدید نیاز به اعتبار و تسهیلات دارد.

 

مشخصات معدن خاک زرد وفس

نام معدن: وفس

نوع معدن: لیمونیت

نوع ماده معدنی: غیرفلزی

مکان: استان مرکزی، روستای وفس

 

پایگاه ملی داده های علوم زمین، صفحاتی به زبان فارسی و انگلیسی را به معرفی این معدن اختصاص داده است که می توانید ملاحظه نمایید.

 

معادن جدید وفس: در سال های اخیر ۳ معدن جدید در مناطق مختلف وفس راه اندازی شد که هر کدام بعد از مدتی فعالیت تعطیل شدند و در حال حاضر نیز معدن فعالی در منطقه وفس وجود ندارد. دو معدن از این سه معدن در قسمت جنوبی وفس و بر روی کوه های « دِزْلی »(کوه مانداران) و « [امتداد] کوه حاج رضوان» ایجاد شدند که فاصله کمی هم با جاده اصلی وفس دارند و از روی جاده قابل مشاهده می باشند. متاسفانه این دو معدن اندکی چهره طبیعی روستا را تخریب کرده اند که به هیچ وجه قابل جبران نخواهد بود. این دو معدن در هنگام فعالیت سر و صدای زیادی ایجاد کرده بودند و صدای انفجارهای( برای شکافتن سنگ ها) آن گاه و بیگاه به گوش می رسید. معدن تعطیل شده ی سوم نیز در منطقه ی شمالی وفس ( منطقه بافور دَرَه، پشت کوه کاچان) قرار دارد. سرمایه گذار این معدن یک شرکت خصوصی از قم بوده است که بعد از ماه ها پیگیری و صرف چندین میلیون تومان، به نتیجه مشخصی نرسید( سنگ های سطح زمین خوب بوده است ولی لایه های زیرین دارای رگه های ناخالصی بود که ناچاراً باعث تعطیلی معدن گشت). احتمالاً هر سه این معادن به دنبال استخراج سنگ مرمریت بوده اند.

 

نکته ای که در مورد معادن جدید وجود دارد این است که متاسفانه اعضای شورا و سایر مسئولان مستقر در وفس، خیلی در جریان فعالیت این معادن نبودند و مسئولان معادن هر گونه که مایل بودند عمل می کردند. مثلاً معدن مستقر بر روی کوه مانداران، سر و صدای زیادی ایجاد کرده بود که در کل وفس می پیچید، همچنین مسئولین این معدن باغی را که در مسیر ورود آنها به جاده بود خریده و از بین برده بودند.

 

تاسیس و راه اندازی معادن در وفس بسیار خوب است ولی این کار باید با نظارت دقیق دهیار و اعضای شورا باشد تا منافع مردم وفس هم لحاظ شود.

 

منابع:

۱) منوگرافی روستای وفس؛ حسینعلی حاجیلو؛ پایان نامه دانشجویی؛ سال ۱۳۷۹.

۲) جغرافیای طبیعی، اقتصادی و انسانی وفس؛ حسینعلی باریك لو؛ پایان نامه دانشجویی؛ سال ۱۳۷۳.

۳) طرح عمران سازمان وفس؛ استانداری مرکزی؛ دفتر امور مناطق محروم استان؛ آبان ۱۳۷۰.

۴) پایگاه ملی داده های علوم زمین.