مطالبی که در زیر می آید خلاصه ای است از پنج پست وبلاگ «تعزیه وفس» به نویسندگی «سیدمحمدحسن نجفی»:

 تعزیه یا شبیه خوانی در روستای وفس:

تعزیه در روستای وفس به «شبیه» معروف و به این نام هم شناخته شده است ....

 تاریخچه:

تاریخ شروع مشخصی را نمی توان برای این آیین سنتی و هنر ایرانی در وفس ذکر نمود؛ ولی شواهد نشان می دهد که اصل برپایی این مراسم را می توان به بعد از شهادت حضرت اباعبدالله (ع) ربط داد به صورتی که در تمام نقاط ایران تاریخچه تعزیه را از این زمان و تاریخ اوج آن را در دوران صفویه تا عهد ناصرالدین شاه قاجار می دانند.

 در رابطه با این مو ضوع که چه کسی برای اولین بار شبیه خوانی را وارد وفس نموده است اطلاعی در دسترس نیست ولی به گفته یکی از بزرگان که خود زمانی از نسخه نویسان بوده، در ایام محرم بخصوص تاسوعا و عاشورای حسینی، مردم از روستاهای فرک و چالمیان برای تماشای این مراسم به وفس می آمدند و این بدان معناست که شبیه خوانی در این روستا نسبت به روستاهای اطراف دارای تاریخ کهن تری است.

 در گذشته های بسیار دور فقط در یک میدان و آن هم محله "خانی بر" وفس، شبیه خوانی برگزار می شد ولی به مرور زمان و افزایش جمعیت و اختلاف سلیقه، به دو میدان تبدیل شد. به هر حال شبیه خوانی وفس از پیشینه کهنی برخوردار است و به چند صدسال قبل بر می گردد که این ادعا را می توان از نسخ موجود که از صدها سال پیش موجود است، اثبات نمود. دیگر سند موجود از وجود پیشینه کهن تعزیه در وفس را وجود تعزیه خوانان معروف میدانیم که بزرگان ما از آنان به نیکی یاد می کنند، کسانی چون مرحوم میرزا یوسف سجادی و آقاخان بیگ بادینلو که در سالیان گذشته می زیسته اند و نسخ خطی که از آنان به یادگار مانده، گویای این حقیقت است.

 

 نسخه نویسان وفس

نسخه های شبیه خوانی وفس، اکثراً به زبان فارسی  کتابت شده است. نسخ به صورت خطی و در کاغذهای بهم دوخته شده نوشته می شود که هر بند توسط خطی از بند دیگر جدا می شود. کلمه اول هر بند در نسخه دیگری که فهرست نام دارد با کدی که با بند موجود در نسخه یکی است درج شده تا در هنگام مراسم، فهرست گردان بتواند میدان را به راحتی اداره کند.

 شبیه خوانان در میدان، تابع فهرست گردان هر کدام به نوبت به ایفای نقش می پردازند. از نسخه نویسان معروف محله خانی‌بر، می توان به مرحوم  میرزاسیدعلی و  میرزاحسین سجادی اشاره کرد که به ترتیب یکی پس از دیگری عهده دار و مسئول اداره میدان شبیه خوانی و کارگردانی میدان بوده اند و هم اکنون این مسئولیت بر عهده آقای محمد غنچه ای، یکی از پیشکسوتان و زحمت کشان این میدان می باشد. ایشان نسخ شبیه خوانی گذشته را تا حد امکان که آسیبی به اصل نسخه و تناقضی با واقعه جانسور عاشورا نداشته باشد اصلاح نموده، نسخ میدان تعزیه خانی‌بر اکثراً با دست خط ایشان می باشد.

 از نسخه نویسان و نسخه داران محله میانداران میتوان به مرحوم کربلایی رمضان ظهیری، آقاخان بیگ بادینلو، ملانبی خان بادینلو و ملارمضان بادینلو اشاره کرد. اینان نیز به ترتیب یکی پس از دیگری به انجام وظیفه در میدان شبیه خوانی محله میانداران پرداخته اند و هم اکنون این مسئولیت بر عهده آقای محمود بادینلو یکی از تعزیه خوانان بنام می باشد، که زحمات زیادی را برای احیاء مراسم شبیه خوانی روستای وفس متحمل شده است.  ایشان شاگردان زیادی را در این رابطه تعلیم داده اند و نسخ شبیه خوانی زیادی را نیز به دست خط خویش کتابت و اصلاح نموده است.

 نسخه ها اکثراً به سبک «میرانجم اراک» بوده که  اشعاری دارای مفهوم عامیانه و متناسب با واقعه جانسور عاشورا می باشد. اکثر اشعار برگرفته از متون کتب مقتل بوده و تقریباً تناقضی با آن ندارد. فقط به صورت ساده و روان به شعر تبدیل شده است تا برای تمامی مستمعین میدان تا حدی قابل درک باشد.

 

میادین تعزیه خوانی وفس:

مراسم تعزیه خوانی در وفس از روزگاران گذشته تاکنون، برخلاف سایر مناطق ایران که در تکایا و حسینیه ها  اجرا می شود، به صورت سنتی و خیابانی و در میدان های مشخصی برگزار می گردد؛ به نحوی که مستمعین در اطراف میدان حلقه می زنند و شبیه خوانان در وسط به شبیه خوانی می پردازند.

 مراسم شبیه خوانی ماه محرم وفس در دو میدان شاخص روستا که از سالیان بسیار دور محل تجمع هیئت های عزاداری در روز عاشورای حسینی بوده اند، برگزارمی گردد. این میدان ها به نام خانی‌بر (خیور) در جلو مسجد جامع و میانداران (مانداران) در جلو مسجد امام حسین(ع) هستند. هم اکنون هم طبق رسوم گذشته مراسم شبیه خوانی محرم دراین دو میدان بر قرار می باشد.

 

 خبرنامه محرم 88

محرم سال 1388 در وفس، مراسم تعزیه خیلی پرشورتر از سال قبل برگزار شد. اکثر تعزیه خوانان این روستا از سراسر کشور جهت هرچه با شکوه تر برگزار کردن مراسم محرم در وفس جمع شده بودند و هرکس به نوبه خود در برپایی مراسم تلاش می کرد. لازم به ذکر است که دو گروه تعزیه خوانی روستا، هر دو فعال بوده و مراسمات متعددی برگزار کردند. در ذیل به شرح فعالیت هر گروه می پردازیم.

 محله میانداران

گروه تعزیه خوانی محله میانداران که به سرپرستی آقای محمود بادینلو فعالیت می کنند. این گروه از روز پنجم محرم شروع به اجرای مراسم کردند که تعزیه خوانانی چون آقایان نعمت الله اسدپور، محمود بادینلو،  محمدرضا دولت آبادی، عباس رضا ظهیری، قاسم بادینلو، حسین بادینلو، محمد بادینلو، محمد غنچی، سیدحسن سجادی، عباس سمیعی، مسلم ظهیری، علیرضا شیخی و دیگر ان به ایفای نقش پرداختند.

که برنامه مراسم به شکل زیر بود:

روز پنجم: مراسم تعزیه شهادت حضرت مسلم/  روز ششم: مراسم تعزیه شهادت طفلان مسلم/  روز هفتم: تعزیه شهادت علی اکبر/  روز هشتم: تعزیه شهادت حر/  روز نهم: تعزیه شهادت حضرت عباس/  روز دهم: تعزیه هفتاد و دوتن که به علت سردی هوا بعد ازظهر مراسم برگزار نشد.

 محله خانی‌بر

گروه تعزیه خوانی محله خانی‌بر که به سرپرستی آقای محمد غنچه ای فعالیت می کنند از روز هشتم شروع به اجرای مراسم کردند و تعزیه خوانانی چون حسین غنچه ای، حاج رضا سجادی، احمد غنچه ای، رضا بهادری، سیدقاسم سجادی، حاج حسین ماشی، علیرضا خان احمدی، حاج محمدسجادی، سیدمحمدرضا نجفی، سیدعلیرضا سجادی، سیدعلی سجادی و محمد غنچه ای به ایفای نقش پرداختند.

برنامه اجرای مراسم به شکل زیر بود:

روز هشتم: تعزیه شهادت حضرت مسلم/  روز نهم: تعزیه لشکرکشی مسیب/  روز دهم: تعزیه شهادت هفتاد و دو تن. البته روز عاشورا تا ظهر مراسم در میدان اجرا شد و بعداز ظهر ادامه مراسم در مسجد برگزار گردید.